Phakathi Kokuhlakanipha Nemvelo: Izingubo Zabantu Bama Kichwa

  • Izingubo zaseKichwa ziveza umbono wezwe: izimpawu, ukuzalana kanye noSumak Kawsay.
  • I-Ayllu, umsebenzi ohlangene kanye nokudla okungokwesiko kugcina umnotho kanye nengokomoya.
  • Inhlangano yezokuvakasha yomphakathi kanye ne-Kichwa ikhuthaza ukongiwa kwemvelo e-Yasuní.

Kichwa izingubo namasiko

Ehlathini laseYasuní National Park kunesixhumanisi esingenakuhlukaniswa phakathi kwabantu nehlathi: lelo Abantu baseKichwa nendlela yabo yokugqoka, yokuphila, nokuqonda umhlaba. Kulesi siphambano senkumbulo nendawo, izingubo aziwona nje umhlobiso; yindaba, umuzwa wokuba yingxenye, nokulinganisela. Ezindaweni ezifana neNapo Cultural Centre, lokhu intambo ehlanganisa ukuhlakanipha nemvelo ingazwakala, ibonakale futhi, ngaphezu kwakho konke, iqondwe.

Noma ubani ovakashela i-Amazon yase-Ecuador uthola ukuthi izingubo ze-Kichwa ziyingxenye yendwangu enkulu: umbono womhlaba, imikhuba yomphakathi, umnotho wasekhaya, kanye nengokomoya. Ngakho, lapho sikhuluma ngezingubo, imibala, noma amabhande, sibuye sikhulume i-ayllu, i-Sumak Kawsay, ukudla okungokwesiko, i-chakra nokuvumelana. Akulona ihaba: yimvelo equkethwe emasikweni.

Kichwa worldview: the landscape made person

Kubantu bakwaKichwa, imvelo iyaphila; izintaba, imifula, izilwane, nezitshalo kunomoya. Lokhu kubuka komhlaba kubangela ukuziphatha kwansuku zonke kokunakekela, ukubuyisana, nokuhlonipha imijikelezo yehlathi. Ezindaweni zokufunda ezifana ne-Napo Cultural Center, imindeni nabaqondisi bendawo babelana ngokuthi ingxenye ngayinye yemvelo inikela kanjani ekulinganiseni kwe-ecosystem, nokuthi lokho kulinganisela kuyichaza kanjani impilo yabo yenhlalo nempahla, okuhlanganisa nendlela yabo yokugqoka. Ngamanye amazwi, Ukunakekela imvelo kuwukuzinakekela wena.

Kulo mbono, izingubo azigcini nje ngejazi; Ulimi olukhombisa isimo, izindima kanye nezikhathi ezibalulekile. Ngakho-ke, ubuciko bezindwangu, ukukhethwa kwemicu, kanye nenqubo yokukhiqiza kudlulisa ulwazi lwezizukulwane. Izinto ezisetshenziswayo kanye nama-motifs zikhethwa ngobudlelwano bokuziphatha nehlathi engqondweni, obusekela isiko lokho uqonda ubuhle njengendlela yokuzwana.

USumak Kawsay: impilo enhle oyigqokayo

U-“Buen Vivir” noma uSumak Kawsay uyaphila ngokulingana nawe, umphakathi kanye nemvelo. Akusona isiqubulo: siqondisa ukudla, umsebenzi, umgubho, yebo, kanye nobuhle bokugqoka. Imikhuba yansuku zonke yasehlathini—ukuqwala izintaba, imikhosi, ukulungisa ukudla kwendawo—ikhuthaza lokhu kuzwela. Esiphakamisweni sezokuvakasha esiqaphelayo seNapo Cultural Center, isipiliyoni sifuna ukuthi isivakashi sibheke esibukweni sase-Amazon futhi sibone ukuthi inhlalakahle yaso yalukwa kanjani ngamavelu ahlangene kanye nokuhlonipha umhlaba, ukuze ukugqoka nokuthwala izinto ezithile izimpawu zokuba ngowabanye nokunakekelwa.

Le ndlela ihambisana nomqondo wokuthi izingubo zihambisana nezinqubo ezibalulekile: isiqalo, imifelandawonye, ​​imikhosi, nokufunda. Ngoba izimpawu aziyona into engaqondakali; zifakwe emizimbeni nasezindwangu ezithi, ngomthungo ngamunye, zixoxe ngendaba yabantu ibeka phambili okuvamile ngaphandle kokuphika okuhlukile.

Izembatho nezimpawu: ubuciko, amabhande, nokuklama

Phakathi kwemisebenzi yabesifazane, ukuluka nokuklama izingubo ezinjengamabhande kugqama, inqubo yokufunda edluliselwa kogogo iye komama futhi isuka komama iye emadodakazini. Amasu, amaphethini, kanye nezikhathi ze-loom zibamba inkumbulo engagcini nje ngokuhlobisa kodwa futhi echaza ukhalo, ukusekela nokuhamba kwansuku zonke. Ngakho-ke i-sash ihlanganisa ubuhle obusebenzayo nobungokomfanekiso lokho ihlanganisa umzimba, izihlobo kanye nendawo.

Emkhathini waseKichwa, ubuciko abuhlukanisiwe nakho konke ukuphila: buhlangana nokulima, nokukhuliswa, kanye nokugubha. Ngisho noma eminye imisebenzi ithatha usuku, ukuluka kuhlala kuyisenzo esiqhubekayo sokuzibonakalisa. Idizayini ngayinye iyisikhumbuzo sezibopho nezibopho ezihlanganyelwe, kanye nesimemezelo sokunambitha. Kulezi zandla, imfashini, ngokwezwi nezwi, udaba lomphakathi.

Abantu baseKichwa

Izingubo zomshado: umbimbi, ukuphelelisana kanye nenhlonipho

Uma ukhuluma ngakho imvunulo yomakoti emhlabeni waseKichwa, sikhuluma ngokuphelelisana. Umshado awuqondwa njengenkontileka elula phakathi kwabantu ababili, kodwa njengembumba yemindeni kanye ne-ayllus evula imigudu yokuvakashelwa, umsebenzi wokubambisana, nokugubha. Imvunulo yemikhosi igcizelela lesi sibopho, igqamisa ukuhlangana kwamakhono ahlukene futhi ahambisanayo phakathi kwabesifazane nabesilisa kwezenhlalo, ezomnotho, ezombusazwe, kanye nemikhakha yemikhuba. Ngakho-ke, ukugqoka izingubo ezithile noma izesekeli emshadweni akuhloselwe ukuboniswa, kodwa kunalokho ukuveza ukuzibophezela: ukulingana phakathi kokubili kanye nomphakathi.

Izithandani zinemikhuba namasiko akhuthaza ukuhlangana nothando, kuwebhu yezibopho nothando oludlula isikhathi sokuhlangana. I-trousseau, ama-sashes, noma izakhi ezihlukile, kude nokuba yimininingwane eyodwa, zibamba iqhaza embhalweni ojulile: ukukhumbula ukuthi isibopho somshado sikhuthaza ukuqhubeka kwempilo eyabiwe, ukusakazwa kokusekelwa, futhi, ngakho-ke, amandla aylu.

I-Ayllu nezindawo ezingomakhelwane: izikhungo zomphakathi zokuzalana

Inhlangano yezenhlalakahle yaseKichwa ngokomlando ihlangana ku-ayllu, elawula ukuzalana, imifelandawonye, ​​kanye nezindawo zokuhlala. Phakathi kwe-Lamista Kichwa, i-ayllu ihlelwe ngaphansi kobuholi bamadoda amadala ahlonishwayo noma ama-shaman, elandela amaphethini okuhlala kwe-patrilocal ngemva kwenyunyana: umbhangqwana uhlala ekhaya lomndeni wabesilisa. Ngakho-ke, amalungelo okusebenzisa umhlaba, amathuluzi, nezibongo kudluliselwa ngozalo lukayise, kuyilapho abesifazane nabo bethola ifa elivela komama babo. Isingathekiso sikaLamista siqhathanisa abesifazane nenzalo: uma bemukelwa kahle endaweni entsha, umndeni omuhle uyahluma.

Ama-Ayllus ngokuvamile atholakala "ezindaweni ezingomakhelwane," amayunithi ezenhlalo nezindawo, ahlukaniswe "izigaba," alawula izivumelwano zomshado futhi, ngesikhathi esifanayo, akhuthaze ukuncintisana okungokwesiko okuthile. Umshado, kulo mqondo, awugcini nje ngokuhlanganisa abantu ngabanye; ixhuma amakhaya kanye nezindawo zomphakathi. Lokhu kwakhiwa kokuzalana kwenza gqoka futhi uphile funda ndawonye.

Izinguquko zesifunda: i-napuruna ne-Pastaza

Phakathi kwe-Napuruna, i-ayllu ilawula izinyunyana ngokugwema ubuhlobo bezinga lokuqala kanye nezibopho ezingokomfanekiso ezifana ne-godparenthood; uhlobo oluvelele lwendawo yokuhlala i-uxorilocal, ukuhlala nomndeni wowesifazane. Lapha, uthando noma i-llakina ithatha indawo eyinhloko njengento yokuphila nokuzala: ukuthanda nokucabanga kahle ngomuntu nakho dlulisela amandla namandla kuwo.

Phakathi kweKichwa yasePastaza, inhlangano yezenhlalakahle nayo isekelwe ku-ayllu, futhi indawo yokuhlala yasekhaya yi-llakta. Imishado ehleliwe phakathi kwemindeni iye yabhalwa, futhi intela ikhokhwe emndenini wenkosikazi; ngaphezu kwalokho, i-compadrazgo isebenza njengendlela yokwelula i-ayllu, ngokusakazwa kwezipho nezinkonzo. Ndawonye, ​​lokhu kuhlukahluka kubonisa indlela ukwakheka komndeni okulolongwa ngayo futhi kulolongwa izingubo nezinye izinto ezisetshenziswayo, kumjikelezo lapho izimpawu zihambisana nabantu.

Izindima, ubulili kanye nokuhlukaniswa kwabasebenzi

Phakathi kwamaLamista, abesifazane baphatha ukupheka, iziphuzo zendabuko ezinjengechicha noma i-masato, kanye nokweluka izingubo. Baphinde bakha amanzi, bawashe, banakekele indlu, futhi basebenze emasimini ngokuhlakula nokutshala. Ngakolunye uhlangothi, amadoda anikela ingxenye enhle yesikhathi sawo ekulimeni nasekuzingeleni, futhi ukusebenza kwawo kunganikeza udumo. Ngokwesiko, babamba iqhaza kuma-alubada (izimpi ezihlanganisa ukushovana ngebhande likakotini okhalweni), kuyilapho bobabili ubulili bebheka ukudla ukuze benze imisebenzi yesintu ngempumelelo. Konke lokhu kudala imephu yemisebenzi ekhonjiswa ekugqokeni kwansuku zonke, njengoba izingubo ziphendula umsebenzi nesikhathi sosuku, futhi, ngokuzenzakalelayo, kukhombisa igunya noma ubuchwepheshe.

Kulolu hlaka, ukufunda ukuluka nokuklama amabhande kuba yifa elibalulekile. Le nqubo ayiyona imfihlo: iyifa elifundiswa ngesineke nokuziqhenya, futhi umphumela ubonakala ngezicucu ezisekela, ezihlobisa, nezikhulumayo. Ngakho-ke, ngisho nangaphandle kwamagama, i-sash ingasho okuningi ngomuntu. Ungubani futhi ungowamuphi umhlaba.

Abantu baseKichwa

Umnotho wehlathi: ukulima, ukuzingela nokudoba

Ngokuvamile, i-Kichwa ifundisa ukusika nokushisa ukulima, ukuzingela nokudoba. Phakathi kwamaLamista, ezolimo ziyinsika, ehambisana nokudoba nokuzingela; ukubuthana, nakuba kuncipha, kuyaqhubeka. Ngokwesiko bazungezisa iziza ngamakhefu amade ukuze kuvunyelwe ukuvuselelwa kwehlathi. Ngaphezu kwalokho, bahlala beshintshanisa imbewu, ngakho abavamile ukuyithenga. Lolu hlelo lusekelwe emiqondweni exhumanisa inzalo nokuzala kwabesifazane, ukuqonda ukukhiqizwa ngokuthi isenzo esibalulekile nesihlobene.

Imikhiqizo yezolimo ihlanganisa ummbila, ubhontshisi, umdumbula, ukhova, ikhofi nogwayi, okudayiswa emadolobheni anjengeTarapoto. Kwethulwe ukufuywa kwezilwane ezincane, izinkukhu, nezinkomo. I-Macambo, i-aguaje, i-chonta, nama-suri ayigugu kakhulu avunwa ehlathini. Ihlathi libuye libe nezinkuni nezinto zokufulela, okusikhumbuza ukuthi izindlu—nefenisha yazo—kuxhomeke ochungechungeni lwezimiso zokuziphatha zokusetshenziswa kwemithombo. Lolu hlobo lomnotho alugcini nje ngokuphakelayo: gqoka futhi wakhe.

Umsebenzi ohlangene: i-maki maki ne-choba choba

Umzamo owabiwe unegama lawo. Uma abesifazane ababili noma abathathu behlela, kubizwa ngokuthi i-maki maki noma 'isandla ngesandla'; nabantu abaningi, ibizwa ngokuthi choba choba. Lokhu kusebenza ngokulinganayo ekutshaleni, ekwakheni, noma ekubumbani. Ngamafuphi, umsebenzi uyinethiwekhi esekela umphakathi, futhi isikhathi sokuhlanganyela asiqinisekisi ukusebenza kuphela kodwa futhi nokuziqhenya. Kule ndawo, ukwaluka okuhlangene kuthatha incazelo eyengeziwe, njengoba ukukhiqiza ingubo noma ukulungisa izinto kubuye kube nencazelo eyengeziwe. uhlobo lokuvumelana.

Le minotho yokuziphatha ihlanganisa izindlela zokuhwebelana ezihlanganisa imbewu, ukubolekwa komhlaba, abasebenzi, ngisho nezinsiza ezifana nezihlahla, amadlelo nemfuyo. Ukuhwebelana okunjalo kudala udumo phakathi kwabesilisa, abesifazane, imindeni, kanye nemiphakathi, kuthuthukisa ukuhlukahluka kwemvelo, futhi kusekelwe ekuboneni umhlaba okuqondayo lokho. yipha futhi uthathe kungukubusa kwentaba.

Ukuzingela, ukudoba kanye namasu

Izidlo eziyisiko zibalulekile ekuzingeleni: zibandakanya ukuzithiba ekudleni, izihlanzi, nemikhawulo yocansi. Ukuhambisana nazo kuvumela umzingeli ukuba ahlale engabonakali esilwaneni. Phakathi nokuhlala kwabo, abazingeli baqoqa ukudla ehlathini, beqinisekisa ukuthembela kwabo kwelinye ihlathi. Le mithetho yokuziphatha ithinta kokubili umzimba kanye nezingubo, njengoba izingubo zomzingeli kufanele zibe ethule, esebenzayo futhi enenhlonipho ezemvelo.

E-Napo, ukudoba kuhlanganisa amanetha ayekade enziwa ne- chambira—okuyindlela yokuluka edingekayo kanye nesilinganiso kuye ngohlobo oluqondiwe—namahhuku nezicupho zama-mi. Kukhona futhi izikhathi zokudoba ezihlangene ezinezitshalo ze-ichthyotoxic ezifana ne-barbasco, emangalisa izinhlanzi futhi zenze kube lula ukubamba. I-Technique iwulwazi oluqoqiwe, futhi ukudluliswa kwalo kwakheka amathuluzi, izesekeli, nezinqubo, ngandlela thize, zibe nomthelela endleleni thina umzimba ugqokela umfula.

Amasiko nengokomoya: i-guayusada nokhokho

I-Kichwa spirituality isebenzisana ngqo nemimoya yasehlathini. E-Napo Cultural Center, okuhlangenwe nakho kwe-guayusada noshokoledi kwethula izivakashi ngokusetshenziswa kokhokho kwe-guayusa nokhokho. Lokhu okuhlangenwe nakho kwezinzwa okuhlanganisa iphunga, ukunambitheka, nokuxoxa indaba, okuqinisa umqondo wokuthi amandla abalulekile ajikeleza phakathi kwabantu nokungebona abantu. Kulo mongo, ukuphuza, ukwabelana, kanye nokuthwala izinto ezithile phakathi nomcimbi kuyisikhumbuzo sokuthi okungcwele nakho kugqokile.

Le mpilo yesiko ayiwona umhlobiso; igcina impilo yokuxhumana nehlathi. Konke ukushukuma komzimba—ukucula, ukuzila ukudla, ukuluka, ukubopha iribhoni—kuyingxenye yesimiso esigcina ukuxhumana kuvulekile nabanikazi behlathi. Futhi leyo midwebo ibonakala ezingutsheni: ukuthi iboshwe kanjani, ihlotshiswe noma ikhethiwe, ukuze ingaphuli isivumelwano sokuhlonipha nalabo, ekugcineni, Bahlala umuzi owodwa nomphakathi.

Izimpawu ezingomeni nakumbono wehlathi

Izingoma ze-Kichwa zifinyeza izimpawu ezihlela umhlaba futhi ziqondise ukuziphatha. Ziyinkumbulo kukhiye oyinkondlo, onezithombe ezikhumbula izibopho, izingozi, nezinjabulo. Akukhona nje ukuzijabulisa, kodwa ingobo yomlando ephilayo lapho kuhlanganiswa khona ubudlelwano nemifula, izihlahla, nezilwane. Ngakho-ke, leli culo liqinisekisa umbono wehlathi lapho abantu behlanganyela khona ngokuzithoba, nalapho izingubo zingabamba iqhaza umaka womsindo nokubukwayo emikhosini nasezinkonzweni.

Lezi zingcezu zomculo nezinkondlo, ezinkeneneza emishadweni, kuma-mingas, nasemicimbini, ziluka ukuqhubeka. Ngakho-ke, izimpawu ezingutsheni kanye nezimpawu ezisengomeni zihlobene eduze: kokubili kusekela ulimi oluhlanganyelwe olusivumela ukuba sazane futhi silandele isigqi sengoma. impilo yomphakathi.

Isayensi yemvelo, ukusimama kanye nokuvakasha komphakathi

Ubudlelwano beKichwa nesayensi yemvelo busekelwe ekuqapheliseni ngokucophelela ihlathi: inhlabathi, imijikelezo yamanzi, izinhlangano zezitshalo. Lolu lwazi lwendawo lwazisa iziphakamiso zentuthuko esimeme ezifuna ukuqinisekisa ikusasa lehlathi nezakhamuzi zalo. Ukuvakasha komphakathi, okuphefumulelwe umbono wezwe wase-Amazonian, kusebenza njengethuluzi lokuvikela indawo nokuqinisa isizinda senhlalo. Ngokuhlala kumaphrojekthi afana neNapo Cultural Center, izivakashi zibamba iqhaza ezinhlelweni zemfundo nokongiwa ngenkathi zifunda ngezinqubo Bahlanganisa ezomnotho kanye nezimiso zemvelo.

Ezimpilweni zansuku zonke, lokhu kuhumushela ohambweni oluqondisiwe, ukudla okunezithako zasendaweni, ama-workshops, namathuba okuxoxa namadoda nabesifazane abahlakaniphile. Ukuvakasha okunjalo akuzithengi izinganekwane; ixhuma ngokufanele umsebenzi, ukufunda, nokunakekela ikhaya lethu esivamile. Kwenziwe kahle, kunikeza imali engenayo, kuqinisa ubunikazi, futhi kuqashelwe abalingani emkhankasweni we vikela u-Yasuní.

I-Ethnobotany, umuthi kanye nokudla kokhokho

I-Kichwa ethnobotany ihlanganisa ukusetshenziswa kwezitshalo okunomsoco, okwakhayo, okungokwesiko, nokwelapha. Umuthi wamadlozi uhlela ulwazi lokulungiselela, umthamo, nezinhlanganisela, ukucacisa i-ethnomedicine nezinqubo zokunakekela. I-Guayusa, ukhokho, nezinye izinhlobo zezilwane zidlala indima ethile ekuhlanzeni, emandleni, nasekuxhumaneni nomphakathi. Lezi zokupheka zabiwe ngaphakathi kwe-ayllu, kukhumbula ukuthi umuthi, njengokudla, inezimpande zomphakathi.

Ukudla kwamadlozi kuhlanganisa imvubelo efana nechicha noma i-masato, isisekelo sokungenisa izihambi nomsebenzi. Ukuzilungiselela nokwabelana ngazo akugcini nje ngokuzondla; ihlela isikhathi senhlalo futhi ihlonipha ukufana. Njengezindwangu, indlela yokupheka ihlanganisa inkumbulo. Futhi, futhi, izingubo zihambisana nesiko: kunezindlela zokuzethula ku-minga noma i-guayusada ebonisa inhlonipho, ukuzimisela, kanye nenjabulo. ukuba nabanye.

Abantu baseKichwa

Ukushintshana okusekela ukuphila

Imbewu, umhlaba, abasebenzi, izihlahla, amadlelo nemfuyo kuzungeza phakathi kwemindeni nemiphakathi. Lokhu kupha nokwamukela akuzenzekelanga; kuyisisekelo sokuqina kanye nezinhlobonhlobo zezinto eziphilayo. Lapho uvakashela izihlobo kwezinye izindawo, kuhwetshwa imikhiqizo yezolimo neyezandla, kanye nazo, ulwazi nodumo. Izingubo—ikakhulukazi amabhande nezinye izesekeli—zihambisana nalolu hambo njengencwadi yokwazisa kanye nesigxivizo sokungeyakho. Ngakho, udumo luyalukwa futhi kugwenywe ukuqhekeka kwezenhlalo, okugcizelela lokho konke ukushintshana kubalwa.

Lo mnotho wokuziphatha ubonakala futhi esinqumweni sokuthi uzovunwa nini futhi kanjani, yini ozoyitshala ndawonye, ​​noma indlela yokuhlela i- choba choba. Izigqi zehlathi zidinga ukulalela ngokucophelela, ukuze ungathathi kakhulu noma unikeze okuncane kakhulu. Umphumela uba indlela yokuphila lapho ukukhiqiza, ubuhle, nothando kuhambisana. kubhasikidi ofanayo.

Inhlangano yezepolitiki nemifelandawonye

Emashumini eminyaka amuva nje sibone ukuqiniswa kwezinqubo zenhlangano yomphakathi yaseKichwa ezivumela ukuvezwa kwezimfuno namaphrojekthi. E-Napo, i-Kichwaruna Wangurina Organization of the Upper Napo (ORKIWAN) ihlanganisa ndawonye imiphakathi; amanye angaphansi kweFederation of Native Communities of the Middle Napo, Curaray, and Arabela (FECONAMCUA). Eduze komfula i-Tigre, i-Federation of Native Communities of Tigre (FECONAT) iwuphawu lokuma; e-Putumayo, i-Kichwa Indigenous Federation of the Upper Putumayo Inti Runa (FIKAPIR); kanye nase-Pastaza, i-Quechua Indigenous Federation of Pastaza (FEDIQUEP). E-Lamas, i-Ethnic Council of the Kichwa Peoples of the Amazon (CEPKA) igqamile. Kuyaqashelwa futhi lokho ukubamba iqhaza kwabesifazane emifelandawonye kuseyinselelo okumele ixazululwe.

Lezi zinhlangano zisebenzisana nezikhungo, amanyuvesi, kanye namaphrojekthi wokuvakasha womphakathi ukuze kuqinisekiswe amalungelo, imfundo, kanye nezinhlelo zokusimama. Ukugqoka okufakazela ukuthi singobani emihlanganweni emincane nemibuthano nakho kuqinisekisa ukumelwa, ukusho ngaphandle kwamagama: nakhu silapha, nomlando wethu, amabhande ethu, amazwi ethu, kanye izinqumo zethu.

Napo Cultural Center: ukufunda ngaphakathi

I-Napo Cultural Centre izenzele yona njengendawo lapho izivakashi zifunda ngokuqondile emindenini yaseKichwa. Ezinhlelweni zayo, iziqondiso zendawo zichaza ubudlelwano nemimoya yasehlathini nokuthi ingxenye ngayinye yemvelo inikela kanjani ekulinganiseni kwemvelo. Izivakashi ziyahamba, zilalele, futhi, uma zinenhlanhla, zibambe iqhaza emikhosini nasezinkundleni zokucobelelana ngolwazi. Konke kuhloselwe ukusiza abavakashi ukuthi bangabheki ngaphandle, kodwa kunalokho baqonde ukuthi ihlathi nabantu balo babumbene ngesivumelwano, nokuthi ezokuvakasha zingaba yindawo ejabulisayo. amandla okulondoloza kanye nesithunzi.

Le ndlela yokufundisa neyokongiwa kwemvelo iguqula indawo yokulala ibe ikilasi eliphilayo lapho kufundiswa khona yonke imikhondo, zonke izihlenga nakho konke ukuluka. Futhi bakwenza lokho ngamazwi alabo abasekela ihlathi ngomsebenzi wabo nemikhuba yabo, ukuze ukufunda kungadliwa, kodwa kube ukuhlangana. Ekupheleni kosuku, abantu abaningi bahamba nombono abangasoze bawukhohlwa: Alikho isiko elingenandawo.

Ukubheka izingubo zabantu baseKichwa ngokombono wabo womhlaba kusikhombisa ukuthi akukhona nje ngezindwangu kanye nemihlobiso, kodwa kunalokho ukuziphatha okuhlanganisa ukuzala, umsebenzi, isiko kanye nokusimama. Ibhande elilibambayo lihlangene, i-bridal trousseau ehlanganisa imindeni, ukuluka okuzuzwe njengefa kugogo, i-chambira mesh yomfula, noma iribhoni kakotini e-aluchada konke kuyingxenye yesimiso esifanayo sezimpawu. Kuyo, umzimba ukhuluma ulimi lwasehlathini futhi ihlathi liyaphendula, lisikhumbuza ukuthi ubuhle nokuba usizo kutholakala lapho ukunakekelwa kubusa ukuphila. Noma ubani ovakashela i-Yasuní futhi axoxe nemiphakathi uyaqonda, ngaphandle kokudinga amagama amaningi, ukuthi le ndlela yokugqoka, ngaphezu kwakho konke, indlela yokuba yingxenye.

Kaqchikel and Kichwa people
I-athikili ehlobene:
Ukuhlola ifa labantu baseKaqchikel naseKichwa: isiko, umlando, nokuqina